به گزارش هفت چشمه به نقل از شبکه اطلاع رساني راه دانا؛ براي آگاهي از چرايي و فلسفه اين هنجار شکني ها که خواسته و ناخواسته از سوي برخي شهروندان رخ مي دهد، نظريک جامعه شناس و رفتار شناس را جويا شديم که ماحصل اين گفت و گو در ادامه خواهد آمد.   

امان الله قرايي‌مقدم در گفت و گو با خبرنگار اجتماعي دانا گفت: بهتر است حرف آخر را اول بگوييم و آن اينکه بايد خطاب به افرادي که از ماسک زدن در محيط هاي عمومي امتناع مي کنند بگوييم که معناي ماسک زدن يک فرد اين است که او مي خواهد به آدم هاي ديگر جامعه، کشور و  شهر خود بگويد: من شما را دوست دارم و براي محافظت از شما خودم را به زحمت مي اندازم و ماسک مي زنم؛ ماسک زدن به ويژه براي جامعه ما که سابقه رشادت و ايثارگري و پهلواني دارد يک حرکت ساده نيست، بلکه در پشت اين حرکت به ظاهر ساده دنيايي از نيت هاي خيرخواهانه و اخلاقي وجود دارد. ايثارگري تنها در جنگ نبوده است. بلکه همين امروز با وجود بيماري کرونا ماسک زدن مردم يه نوع ايثارگري است.

وي ادامه داد: در حالي که شايد برخي از جوامع از ترس ابتلا شدن به بيماري از واسک استفاده کنند اما بسياري از مردم ما که با روح ايثارگري، پهلواني و جوانمردي عجين هستند؛ مبنا را بر اين مي‌گذارند که خود آنها ناقل ويروس کوويد19 باشند و در اين صورت شرط احتياط اين است که با ماسک زدن يا حتي قرنطينه کردن خود در منزل از جان ساير هموطنان محافظت کنند؛ چنين تفکري در اين دوره مصداق بارز ايثارگري و جوانمردي است.

جوامعي که در حال گذار از سنت هستند

وي با تصريح بر اينکه پديده اي مانند ماسک نزدن برخي از افراد قطعا دلايل مختلفي دارد، تشريح کرد: دسته اي از اين افراد که البته تعداد محدودي هستند واقعا به الزام ماسک زدن آگاهند و اين کار را مي کنند. اما مثلا با عجله از منزل بيرون آمده اند و فراموش کرده اند ماسک به صورت بزنند و ما ممکن است آنها را ساختار شکن بدانيم. در حالي که اينگونه نيست. يا مثلا پدر و مادري روستايي که فرزندشان را براي مداوا به شهري مثل تهران آورده اند، ممکن است متاثر از کمبود بودجه يا نشکلات اينچنيني ماسک نزنند. پس طبيعي است که اينگونه افراد در بحث ما (که تخطي افراد ساختار شکن از زدن ماسک به صورت و رعايت الزامات بهداشتي در دوران کرونا هيتند)، به حساب نمي آيند.

اين جامعه شناس خاطرنشان کرد: جامعه اي که در حال گذار از سنت به مدرنيته است يا به قول "ماکس وبر" جامعه اي که از "مشروعيت سنتي" به "مشروعيت قانونمندي" و مقررات حرکت مي‌کند و از يک جامعه دنباله رو سنتي به سمت خودباوري در گذر است دچار مشکلات و سوء تفاهماتي در مناسبات اجتماعي خود مي شود که ما گاها در بحران هايي مانند شيوع کرونا شاهد آن هستيم که ماحصل منفي اين بحران هاي غالبا متوجه ساير شهروندان مي شود.

ماسک نزدن بهانه اي براي عرض اندام

وي با اشاره با دسته ديگري که خلاء شخصيتي دارند گفت: برخي از افراد هنجارشکن هم متاسفانه به لحاظ شخصيتي انسان‌هاي ضعيفي هستند و براي آنکه اثبات کنند که از لحاظ بدني و بنيه اي افراد مقاوم و محکمي هستند به رفتارهايي مثل ممانعت از ماسک زدن و دست مالي کردن نقاط و سطوح عمومي که احتمال آلوده بودن آنها وجود دارد مبادرت مي کنند که اين نوع بينش و رفتار در نوع خود بسيار احمقانه است و همين افراد موجبات ابتلاي افراد زيادي از جامعه را فراهم مي‌کنند. براي مقابله با چنين افرادي شهروندناني که شاهد نمايش و عرض اندام آنان هستند بايد تعمدا از نگاه کردن و توجه به حرکات آنها که عمدتا براي جلب توجه ديگران است اجتناب کنند. چرا که اين افراد اگر ببينند ناظر و تماشاگري ندارند، رويه و رفتار خود را ادامه نخواهند داد.

نبود اعتماد زاييده عملکرد دولت است

قرايي مقدم در تشريح گروه عمده هنجار شکنان ، گفت: مشکل عمده اين آدم ها به بحث پيچيده اعتماد بر مي گردد. فرانسيس فوکوياما اعتماد نهايي را وابسته به "اعتماد عمودي" و "اعتماد افقي" مي داند به اين مفهوم که اعتماد من و شما و ديگران که به ملت بر مي گردد، اعتماد افقي تلقي مي کند و اعتمادي که به واسطه مسئولان و دولتمردان اکتساب مي شود را اعتماد عمودي. وي مي‌گويد که اين دو اعتماد در برخوردي مسالمت آميز مي توانند اعتماد نهايي و مثبتي ايجاد کنند اما اگر يکي از اين دو دچار خدشه و خلل شود اعتمادي شکل نخواهد گرفت و دامنه بحران هر زود گسترده تر خواهد شد.

اين رفتار شناس گفت: با اين اوصاف من بخش ديگري از هنجار شکني هايي که در نزدن ماسک و سرپيچي از دستورات بهداشتي نمود مي يابد را ناشي از عدم اعتماد مردم به مديران دولتي مي دانم که اين مورد کاملا نمودي عيني دارد.بايد پذيرفت که مردم از مسئولان و مديران دولتي ناراستي ديده و شنيده اند. مسئولان نتوانسته اند در وعده هايي که در بحران هاي مختلف مانند زلزله و ... به مردم داده اند درست ظاهر شوند و به وعده هايشان عمل کنند. براي همين مردم به دولت و دولتمردان بي اعتماد شده اند. و در نتيجه بحث قابل اعتمادي بين ملت و دولت ايجاد نشده است.

وي در ادامه اظهار داشت: بايد قبول کرد که دولت در اين رهگذر ناکام مانده است. در نتيجه بخشي از مردم که از رهنمودهاي دستگاهي مانند وزارت بهداشت که به دولت وابسته است سرپيچي مي کنند؛ اين به خاطر بي اعتمادي است. تمام عهد شکني ها در اين رابطه موثرند. دولتي که بتواند اعتماد مردمش را جلب کند دولت ناميرايي خواهد بود. به ويژه در بحران ها مردم انتظار دارند در مقابل وظايفي مثل پرداخت ماليات و عوارض و... دولت به کمک آنها بيايد و کاري براي برون رفت آنان از بحران ها انجام دهد.

ماسک زدن رهبري در اشاعه استفاده از ماسک موثر بود

اين رفتار شناس با تصريح بر اين نکته که ماسک زدن چهره هاي شاخص مملکت به ويژه رهبر انقلاب در اشاعه فرهنگ ماسک زدن بسيار موثر بوده، گفت: من معتقدم با گذشت زماني بالغ بر شش ماه از آغاز شيوه کرونا تازه مردم حقيقت را دريافته اند و وجود بيماري را حس کرده اند.

قرايي مقدم در خاتمه تصريح کرد: مردم تا کنون فکر ميکردند اين بيماري مانند سرماخوردگي گذراست. اما با شنيدن خبر ابتلاي 35 ميليون نفر ديگر که يکي دو روز گذشته از زبان آقاي روحاني رئيس جمهور رسانه اي شد ديگر حساب کار دستشان آمده و مي دانند که اين بيماري شوخي بردار نيست.

انتهاي پيام / خ